Chân trời
Đời bất trắc mộng đầy đất chật
Đói sân chơi hành khất chân trời
Nhà thơ Lê Đạt tên thật là Đào Công Đạt, sinh ngày 10 tháng 9 năm 1929 tại Á Lữ, Bắc Giang.
Lê Đạt tham gia cách mạng ngay sau khi cuộc Cách mạng tháng Tám thành công. Gần như trong suốt quá trình hoạt động ông đều công tác ở ngành Tuyên huấn, sau lên Tuyên huấn Trung ương, trực tiếp theo dõi phong trào văn nghệ, văn hóa và giáo dục. Vì vậy ông có dịp tiếp xúc với gần như tất cả giới văn nghệ Cách mạng Việt Nam.
Hòa bình lập lại năm 1954, ông về Hà Nội làm biên tập viên, bí thư chi bộ của báo Văn Nghệ, rồi được học lớp tiếp quản để về tiếp quản khu 300 ngày ở Quảng Ninh, trước khi phong trào Nhân văn – Giai phẩm bùng nổ. Lê Đạt là một trong những nhân vật chủ chốt của phong trào này. Với bài thơ Ông bình vôi đăng trên báo Nhân văn mà nhiều người cho là ám chỉ Hồ Chí Minh và các lãnh đạo đảng, ông bị lên án “phản động” và bị trừng phạt.
Đầu tiên ông được thuyên chuyển sang làm ở ban đối ngoại của Hội nhà văn Việt Nam để không cho tiếp xúc với việc làm báo nữa, trước khi bị khai trừ khỏi Đảng cộng sản vào tháng 7 năm 1957. Một năm sau, sau khi dự lớp “đấu tranh tư tưởng” tại Thái Hà ấp, vào tháng 8 năm 1958, ông chính thức bị khai trừ khỏi Hội nhà văn và đình chỉ xuất bản trong thời hạn 3 năm. Thực tế hình phạt 3 năm đã kéo dài 30 năm, cho đến năm 1988, khi ông được phục hồi tư cách hội viên Hội Nhà văn và quyền xuất bản. Năm 2007, cùng với ba nhà thơ khác của Phòng trào Nhân văn-Giai phẩm là Trần Dần, Phùng Quán và Hoàng Cầm, ông được nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.
Sau chuyến đi thăm Tây Nguyên, ông bị tai biến mạch máu não và từ trần vào lúc 3h15′ sáng thứ hai ngày 21 tháng 4 năm 2008. Lễ tang được Hội nhà văn Việt Nam và Tạp chí Tia Sáng cử hành tại Hà Nội.
Tác phẩm:
Đã xuất bản:
Chưa xuất bản:
Đời bất trắc mộng đầy đất chật
Đói sân chơi hành khất chân trời
Quên đã bỏ nhau đi
Bãi nhớ còn vũng lại
Con nước mơ cơn
tình lấp khôn đầy
Tiến tửu
chén vơi
trăng đầy hát
Rượu say mèm
sầu tỉnh
hận không say
Thiên lý chữ tuôn lòng nhật bạch
Không tận xanh
thơ thở trắng trời
Anh tình về
ngõ xưa nặng nợ
Chiều ngu ngơ xe phố luân hồi
Mắt Maria
thoáng bóng người lạ ở
Chúa không lời
mưa Cửa Bắc
chuông rơi
Nắng rũ áo mộng đò neo bến nhổ
Lá bỏ cành trời rứt én xanh lìa cây
Chiều ngậm mãi một nỗi chim rời tổ
Ga Vọng
thu khuya ai xổ một hồi còi
[…]
Từ bước em xa
xuân vắng nhà
Nửa phố gió mùa
mình hoa khép một
[…]
Lòng mới ngỏ yêu
Tim ngọng nói
Lời tỏ tình chưa sáng sõi bình minh
Âm lạ phố ồn
Oanh bỏ đợi
Liễu đầu cành
Độc thoại đoạn trường xanh
Em trung tâm nào
Ngữ ngoại tim anh
[…]
Chập chững dương cầm
bè lạc
ngã tương tư
Anh mang tình em đi
Qua những đèo lẻ nắng
Những sông trưa không đò
Những đường mưa ngẩn trắng
[…]
[…]
Những cái hôn gửi đi
Biền biệt phù sa
Đất hẹn má mùa nắng lạ
Vườn đồi
ai nhặt lá ô môi