Giữa hội đời
[…]
Tôi lớn vẫn mê xem rước hội
Luôn luôn gặp những gã xuyên lình
Sắt cùn giả bộ đâm qua má
Hò hét long trời nghe phát kinh
Đó bọn vì ta mưu đại sự
Làm tim nứt rạn máu tuôn rơi
Lòng xa muôn dặm tay đồng tử
Chân gỗ đeo gông giữa hội đời.
Nhà văn, nhà thơ Duyên Anh tên thật là Vũ Mộng Long, còn có các bút hiệu khác là Thương Sinh, Mõ Báo, Thập Nguyên, Vạn Tóc Mai, Lệnh Hồ Xung, Thái Anh, Nã Cẩu, Bếp Nhỏ, Bếp Phụ và Độc Ngữ. Ông sinh ngày 16 tháng 8 năm 1935 tại làng Tường An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Ông học tiểu học và trung học ở Thái Bình và Hà Nội.
Năm 1954, ông di cư vào Nam và từng làm đủ nghề: bán thuốc sơn đông mãi võ, theo đoàn cải lương lưu diễn, quảng cáo cho gánh xiếc rong, giữ xe đạp hội chợ, dạy kèm, dạy đàn ghi ta, dạy sáo.
Năm 1960, được sự nâng đỡ tận tình của nhà văn Nguyễn Mạnh Côn, Duyên Anh bắt đầu sự nghiệp văn chương và nổi tiếng ngay với tác phẩm đầu tay Hoa thiên lý. Tiếp theo đó là một loạt Thằng Côn, Thằng Vũ, Con Thúy…. viết về những kỷ niệm ấu thơ tại miền quê Bắc Việt, với giọng văn tha thiết, nhẹ nhàng và tình cảm.
Sau đó ông trở thành một ký giả, chủ bút, chủ báo, giám đốc nhà xuất bản. Duyên Anh đã cộng tác với hầu hết những tờ báo lớn ở miền Nam trước năm 1975 như: Xây Dựng, Sống, Chính Luận, Công Luận, Con Ong, Tuổi Ngọc…
Có một thời gian Duyên Anh thường viết về giới giang hồ, bụi đời trong xã hội trước năm 1975. Tác phẩm của ông khắc họa lối sống phóng khoáng, bất cần đời của người trẻ bế tắc trong cuộc sống, giang hồ nhưng nghĩa khí, các nhân vật đều sẵn sàng chết vì tình nghĩa và chữ tín của mình. Ngoài ra, ông cũng viết nhiều truyện ngắn và truyện dài cho thiếu nhi.
Sau biến cố 30 tháng 4 năm 1975, cùng với Doãn Quốc Sĩ, Dương Nghiễm Mậu, Nhã Ca, Phan Nhật Nam, Thanh Tâm Tuyền, Duyên Anh bị liệt vào danh sách mười tên “biệt kích của chủ nghĩa thực dân mới trên mặt trận văn hóa – tư tưởng”. Các tác phẩm của ông bị cấm lưu hành.
Ngày 8 tháng 4 năm 1976, Duyên Anh bị bắt đi tù cải tạo trong Chiến dịch bắt văn nghệ sĩ miền Nam. Sau khi ra khỏi trại cải tạo vào tháng 11 năm 1981 ông vượt biên đến Malaysia. Tháng 10 năm 1983 Duyên Anh sang định cư tại Pháp. Một số tác phẩm ông viết ở hải ngoại được dịch ra tiếng nước ngoài và dựng thành phim, như Đồi Fanta, Một người Nga ở Sài Gòn. Thời gian này, ông cũng có viết thơ và soạn nhạc.
Năm 1985, ông bắt đầu cộng tác với tờ Ngày Nay và trở thành một trong những cây bút trụ cột của báo này.
Trong suốt 34 năm cầm bút của mình, Duyên Anh đã để lại hàng trăm tác phẩm văn học, thơ ca, báo chí, âm nhạc. Với sức sáng tạo dồi dào trên hầu hết các lĩnh vực, Duyên Anh là một trong những đại diện tiêu biểu nhất của văn học miền Nam.
Ngày 6 tháng 2 năm 1997, Duyên Anh mất vì bệnh xơ gan tại Paris, Pháp.
[…]
Tôi lớn vẫn mê xem rước hội
Luôn luôn gặp những gã xuyên lình
Sắt cùn giả bộ đâm qua má
Hò hét long trời nghe phát kinh
Đó bọn vì ta mưu đại sự
Làm tim nứt rạn máu tuôn rơi
Lòng xa muôn dặm tay đồng tử
Chân gỗ đeo gông giữa hội đời.
[…]
Nó nhìn em sảng khoái
Nó nhìn anh hồ hởi
Nó nhìn nhân loại, nó nhìn xa
Chẳng thấy chúng ta
vẫn hôn nhau say đắm.
[…]
Khi anh về cây hồng bệnh trổ bông
Bầy ong cũ cũng gầy xong nôi ổ
Anh nhìn lên lưới mây chì oan khổ
Đã vụt tan thôi chụp bủa đời nhau
Cảnh tượng quanh mình sương nhuộm chiêm bao
Từng giọt ngọc thấm hồn đào mơ ước
Em yêu dấu, hãy mở mùa gương lược
Hãy tô son điểm phấn dự hội người
Sông núi thay màu đời hết chia phôi
[…]
[…]
Sài Gòn
Tên em trên những vệt son môi
Trong ánh mắt và trong hơi thở
Trong hạnh phúc và trong đau khổ
Ở tuổi non và ở tuổi già
Ở xuân hồng sắp sang và thu biếc đã qua
Ở hôm nay anh sống và ngày mai anh chết
Ở ngàn dặm kẻ chân mây mù mịt
Ở tấc gang người cuối phố đầu phường
Ở sớm công viên ngọn cỏ ngậm sương
Ở chiều bùng binh đèn mầu phô sắc
Ở bình minh nụ cười
Ở hoàng hôn nước mắt
Ở chốn ngoài ta
Ở cõi vô thường
Ở nghẹn ngào vết chém thê lương
Của lịch sử trăm năm phản bội
[…]
[…]
Uống cùng ta cạn não nề
Đạp tung nghiệp chướng u mê hỏng đời
Mai rồi quẳng bút dạo chơi
Mặc thây người với con người hại nhau
[…]
[…]
Giòng sông đưa anh ra biển ngập sao
Giòng sông không dẫn anh về quê hương anh nữa
Em,
Anh đã đến Paris
Mùa thu đầy xác lá
Xác lá mùa thu, xác lá duyên anh.
[…]
Đã nuốt lời thề sông tiễn biệt
Về đem trủy thủ khác Kinh Kha
Những mắt chờ trông ngầu huyết lệ
Đang rơi trong ngục đá đêm già
Thì thôi đừng rắp ranh Trùng Nhĩ
Khâu miệng mà câm chuyện nhớ nhà
Nghẹn ngào chi nữa thân tu hú
Ai thiết tha mình không thiết tha
[…]
[…]
Em, bao giờ em khóc
Ngơ ngác vì chiêm bao
Chưa kịp mê tam cúc
Xuân hồng đã trôi mau
Chưa kịp hôn môi tết
Tháng giêng sơn phấn sầu
Bấy giờ em mới biết
Em đã chết từ lâu
Nếu xác tôi tan trong cát bụi
xin cho tôi biến thành
cát bụi Việt Nam
Nếu hồn tôi lạc lõng thiên đàng
bơ vơ địa ngục
xin cho tôi hóa kiếp
cầm thú
côn trùng
thảo mộc Việt Nam
Đừng bắt tội tôi
đầu thai công dân Mỹ
công dân Pháp
công dân Anh
Tôi hãnh diện đã làm người Việt Nam
vẫn hãnh diện
đến phút giây tôi nhắm mắt…
[…]
Hỡi ơi tai đục trần gian
Sao nghe nổi máu cung đàn bão mưa
Hỡi ơi mắt trắng cõi thừa
Sao nhìn nổi ngọc trên thơ tỏ tình
Chung thân can tội nghịch thiên
Còn say cuồng vọng thản nhiên ngạo trời